Met recht de juiste samenwerking voor gemeenten

Grotere gemeenten, verregaande decentralisatie van landelijke overheidstaken en bezuinigen. Dat is de tendens in het huidige regeringsbeleid. Logisch dus dat overal in Nederland gemeenten hun krachten en activiteiten bundelen. “Quarant begeleidt bij het kiezen van de juiste vorm van intergemeentelijke samenwerking. We adviseren daarbij onder meer over een passende juridische structuur,” aldus Wim Hoekstra van Quarant.

Boost aan samenwerkingsinitiatieven

De enorme uitdaging om ‘meer te doen met minder’ zorgt voor een boost aan samenwerkingsinitiatieven bij gemeenten. Op diverse manieren geven gemeenten daar vorm aan. Zij kiezen bijvoorbeeld voor het centrumgemeente concept, het delen van expertise, het outsourcen van één of meerdere processen of zelfs een bestuurlijke fusie. Ook zien we regiegemeenten ontstaan met Shared Service Centers (SSC) en talloze hybride samenwerkingsvormen.

Kies een passende juridische basis

“De samenwerkingsvorm waarvoor is gekozen, moet vervolgens matchen met de juridische vorm, een Coöperatie, Gemeenschappelijke Regeling (GR) of Overheid NV bijvoorbeeld,” stelt Wim Hoekstra. “En dat is geen keuze die van vandaag op morgen genomen kan worden. Om een weloverwogen beslissing te nemen over de best passende juridische structuur dient de gemeente antwoord te geven op een aantal essentiële vragen, zoals:

• Wat is de ambitie met of visie op de samenwerking?
• Binnen welke politiek-bestuurlijke context moet het samenwerkingsverband functioneren?
• Welke taken van de gemeente zijn onderwerp van de samenwerking (bedrijfsvoering, wettelijke taken, beleid)?
• Welke (beleids)vrijheid wil je als individuele gemeente nog houden?
• Welke eisen stelt de gemeenten aan het besturingsmodel (en daarmee voor de rol van de politiek en het management)?
• Wel of niet kiezen voor behoud van de ambtelijke status voor het personeel (en om welke reden)?
• Wel of geen marktwerking?

Belangen afwegen

Bij de keuze voor een rechtsvorm wegen gemeenten verschillende belangen tegen elkaar af. Vanuit het politieke spectrum spelen de invloed op het politieke debat, de regie en het opdrachtgeverschap, kortom bestuurlijke grip op de uitbestede taken een belangrijke rol. Vanuit het perspectief van de medewerkers zijn behoud van rechtspositie en ontwikkelingsperspectief van henzelf en de organisatie van belang. Vanuit het shared servicecentrum, de meer bedrijfsmatige kant, is vooral behoefte aan continuïteit, niet alleen in het aantal en de kwaliteit van de opdrachten, maar ook in de aansturing van de ontwikkeling van de organisatie.”

Ervaringen in het verleden en het politieke belang van de uitbestede taken spelen een belangrijke rol bij het kiezen voor een rechtsvorm. Vaak wordt gekozen voor de Gemeenschappelijke Regeling. Nadeel daarvan is dat de leden van het bestuur niet alleen verantwoordelijk zijn voor de samenwerkingsorganisatie, maar ook voor het individuele belang van hun eigen gemeente. Andere vormen hebben dat nadeel minder. Bij een SSC voor ICT of andere meer aan bedrijfsvoering gerelateerde taken zou de keuze voor een Coöperatie of een OverheidsBV met B3 status voor de medewerkers daarom meer voor de hand liggen. Bij een samenwerking op het vlak van sociale zaken, die dichter tegen het politieke debat aan ligt, zal de keuze echter veelal vallen op een Gemeenschappelijke Regeling.”
Almar Wimer Siebenga, kwartiermaker SSC DeSom

Solide en duurzaam samenwerken

“Iedere rechtsvorm heeft eigen consequenties voor de toekomst. Daarom is het uiterst belangrijk om vooraf goed na te denken over een duurzame juridische structuur voor de gekozen oplossing,” aldus Hoekstra. “Quarant begeleidt gemeenten bij het keuzeproces. We denken mee over de samenwerkingsvorm en hoe deze juridisch stevig verankerd kan worden. Door te zorgen voor een gedegen onderbouwing dragen we bij aan een groter draagvlak en faciliteren we de besluitvorming. Gemeenten kunnen daardoor met recht werken aan een duurzame, solide samenwerking.”

Meer informatie over intergemeentelijke samenwerkingsvormen en hun juridische basis?

Bel Wim Hoekstra: 06-21260638 of mail wim.hoekstra@quarant.nl.