Interview: “De Woo is een kans het vertrouwen van de burger terug te winnen”
Een betrouwbare en gastvrije gemeente. Dat staat genoemd als prioriteit nummer 1 in het collegeprogramma van de gemeente Roosendaal. De verdere implementatie van de Wet open overheid (Woo) is een van de vele acties die daarvoor moet zorgen. We vroegen wethouder Evelien van der Star naar de rol die de Woo speelt in de ambities van Roosendaal. En waarom ze daarbij graag sneller gaan dan de landelijke invoering.
Het vertrouwen van burgers in de overheid is laag
Van der Star: “De reden dat we een ‘betrouwbare en gastvrije gemeente’ als een belangrijk speerpunt in ons collegeprogramma hebben opgenomen, is dat het vertrouwen van veel inwoners in de overheid te laag is. Dat zie je bijvoorbeeld aan de opkomst bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen. Die was in Roosendaal slechts 40%. Als dit nog verder zakt, komt op een gegeven moment de legitimiteit van je bestuur in gevaar. Verder kregen we van inwoners te vaak klachten over onze dienstverlening. Bijvoorbeeld dat ze heel laat, of zelfs geen, reactie ontvingen op een brief of e-mail.”
Roosendaal wil dienstverlening, communicatie en participatie verbeteren
Hoe inwoners de betrouwbaarheid van de overheid inschatten, wordt voor een belangrijk deel bepaald door de landelijke overheid. Maar gemeenten hebben daar ook invloed op. Van der Star: “In Roosendaal willen we de dienstverlening, communicatie en participatie verbeteren. En dat vraagt behoorlijk wat aanpassingen van medewerkers en onze organisatie. Inwoners willen graag dat we ze serieus nemen. Dat moeten we niet alleen doen, maar ook beter laten merken. Je kunt niet op alles ‘ja’ zeggen. Maar als je ‘nee’ zegt, moet je wel met duidelijke argumenten in heldere taal kunnen uitleggen waarom je ‘nee’ zegt.”
Transparantie is noodzakelijk voor het herstel van vertrouwen
Transparantie is belangrijk om het vertrouwen van de burger te herstellen. De komst van de Wet open overheid als vervanging van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) is volgens Van der Star dan ook een stap vooruit: “Je moet als gemeente meer informatie uit jezelf openbaar gaan maken. Dat helpt mee bij het creëren van transparantie. Daarnaast blijft de verplichting bestaan om informatie passief openbaar te maken via een Woo-verzoek, zeg maar het oude Wob-verzoek.”
Actief openbaar maken
De Woo kent 11 categorieën overheidsinformatie waarvan je alle einddocumenten actief openbaar moet maken. De ‘harde’ plicht om via het landelijk Platform Open Overheidsinformatie (PLOOI) te publiceren wordt gefaseerd ingevoerd. De verwachting is dat overheden begin 2023 de eerste vier categorieën via PLOOI kunnen publiceren. Het gaat dan om: bereikbaarheidsgegevens, vergaderstukken van vertegenwoordigende lichamen, convenanten en Woo-verzoeken. Wanneer de rest volgt, wordt later bekend gemaakt.
Roosendaal wacht niet op PLOOI
In Roosendaal wachten ze daar niet op en gaan ze via hun eigen website al actief informatie openbaar maken. Van der Star: “Per wethouder kiezen we een belangrijk dossier uit. Om de transparantie ervan te vergroten, maar ook als pilot om te kijken hoe actief openbaar maken in de praktijk werkt. Wat betekent dit voor onze processen? Wat verandert er voor onze medewerkers? Welke aanpassingen aan onze software moeten we maken? Hoe zorgen we dat we daarbij ook aan de AVG blijven voldoen? En hoe voorkomen we dat onze positie in onderhandelingen met marktpartijen verzwakt?
Een pro-actieve rol van de Woo-coördinator
Verandering is altijd wennen. En soms ook lastig. Roosendaal ziet daarin een belangrijke rol weggelegd voor de Woo-coördinator. Van der Star: “We willen dat diegene niet alleen noteert dat een verzoek binnenkomt en het vervolgens doorgeeft, maar ook dat hij of zij juridische kennis heeft van de Woo. Om inwoners te begeleiden bij hun informatieverzoeken en eventueel de vraag achter de vraag te achterhalen. En om intern medewerkers te ondersteunen bij Woo-verzoeken en te faciliteren dat deze snel en welwillend worden opgepakt.”
Woo is een van de vele maatregelen
De Woo is een belangrijk instrument om het vertrouwen van inwoners in de overheid weer terug te winnen. Van der Star: “Maar niet het enige uiteraard. We pakken ook onze communicatie aan. En we zijn bezig met een participatiestrategie waarbij het voor inwoners duidelijk moet zijn bij welk soort projecten ze kunnen participeren, in welke fase en op welke manier. Daarmee willen we de participatiegraad verhogen, maar ook de verwachtingen ervan managen. Verder is het geven van de juiste prioriteit aan gastvrijheid en betrouwbaarheid vooral ook een cultuurverandering. Die slaagt alleen als je daar met de hele organisatie actief aandacht aan besteedt. Vandaar dat we medewerkers gaan trainen in houding en gedrag.
Mensen zien de overheid als één
Roosendaal gaat ook de directe dienstverlening aan inwoners verbeteren. Van der Star: “Bijvoorbeeld met een persoonlijke inlogpagina op onze website waar inwoners al hun lopende zaken kunnen terugvinden, van vergunningaanvraag tot parkeerboete. Tegelijkertijd blijft de mogelijkheid bestaan om op locatie langs te komen en daar een warm welkom te krijgen. Zoals in het HUIS van Roosendaal, waar binnenkort alle samenwerkingspartners op één plek te bezoeken zijn. We verwachten dat we met al deze zaken samen het vertrouwen van inwoners in de overheid stapje voor stapje weer kunnen vergroten. Iets dat we overigens met alle overheden, lokaal en landelijk, samen moeten doen. Want mensen zien ons toch als één.”
De do’s en don’ts bij de implementatie van de Woo
Meer weten over de implementatie van de Woo?
Stel je vraag aan Daphne. Of laat een bericht achter in de chat.
