Innovatie: van een lege huls naar daadwerkelijk slimmere oplossingen
‘Daar moeten we samen slim over nadenken.’ Deze zin hoor je vaak van politici wanneer er voor een kwestie nog geen concrete oplossing is. Ook de term ‘innovatie’ valt dan al snel. Ons professionele hart gaat daarvan sneller kloppen. Tegelijkertijd merken we in de praktijk dat innovatie bij gemeenten zelden echt van de grond komt. We zetten bekende innovatie-valkuilen voor je op een rij. En we geven je vijf tips die je helpen in je zoektocht naar nieuwe oplossingen voor moeilijke kwesties, vraagstukken en opgaven.
Innovatie-valkuil 1: te hoge verwachtingen
Innoveren betekent vaak een vernieuwende kijk op bestaande problemen. Soms leidt dit tot eenvoudige oplossingen. Maar de gevonden oplossingen kunnen ook complex zijn. Soms zijn ze zo complex dat ze tijdens de ontwikkeling of implementatie toch niet haalbaar blijken. Zeven van de acht innovatieve ideeën leiden dan ook tot niets. Als je als bestuurder dit risico op mislukte ideeën (inclusief de uitgaven hiervoor aan tijd en geld) niet kunt of wilt lopen, kun je je beter niet aan innovatie wagen.
Innovatie-valkuil 2: ad-hoc innovatie
Een creatief uurtje in een kleurrijke ruimte met zitzakken en een kabbelend muziekje is echt niet voldoende om de grote complexe problemen waarmee je gemeente kampt in één klap op te lossen. Alleen al het ontleden van de uitdagingen en het definiëren ervan is intensief werk en vraagt om aandacht, focus en veel arbeid. In slechts enkele gevallen komt de ultieme oplossing tot je in een droom. Meestal vraagt het om een gedegen voorbereiding, structurele aanpak en flink doorzetten. Transpiratie in plaats van inspiratie dus.
Innovatie-valkuil 3: te snel denken in oplossingen
Veel ‘uitvindingen’ blijken na de geboorte niet zo succesvol als verwacht. De oorzaak hiervan is vaak ‘Jumping to Solutions’: gedroomde oplossingen waarvan niet eerst is beoordeeld of de gecreëerde innovatie daadwerkelijk waarde toevoegt aan het vraagstuk. Soms omdat men niet goed heeft nagedacht voor wie de oplossing is bedoeld, maar vaker nog omdat men met een bedachte oplossing op zoek moet naar een passend probleem.
Innovatie-valkuil 4: vergeten van de randvoorwaarden
Bij het creëren van oplossingen heb je te maken met randvoorwaarden. Bijvoorbeeld wettelijke: zoals privacy of informatiebeveiliging. Of maatschappelijke: zoals duurzaamheid of minder energieverbruik. Door deze vaak non-functionele randvoorwaarden niet in te vullen wordt je innovatie niet succesvol of niet geaccepteerd.
Op weg naar een wendbare organisatie? Vergroot je verandervermogen!
Vijf tips om succesvol te innoveren
Vanuit onze eigen ervaring delen we een aantal tips waarmee je de kans dat je in bovenstaande valkuilen stapt een stuk kleiner maakt. De belangrijkste vijf zijn:
1. Start met het definiëren van het vraagstuk
Om je daarbij te helpen kun je het innovatieproces als een sprookje beschrijven. Stel jezelf de volgende drie vragen:
- Wat is het onderwerp?
- Wie is je doelgroep?
- Waar zit hun pijn?
Het begin van je sprookje luidt dan: ‘Er was eens een smurfendorp met kleine blauwe mensjes (doelgroep) die rustig en vredevol leefden. Maar op een dag werd de vrede wreed verstoord. Daar verscheen Azraël, een boosaardige kat, die elke dag huisjes vernielde (de pijn).’ Dit is je probleemdefinitie.
2. Omarm de randvoorwaarden
Je oplossing wordt completer als je vanaf de start eventuele beperkingen meeneemt. Dit klinkt misschien tegenstrijdig, maar denk aan de Formule 1. De raceauto’s worden ondanks de strenge eisen rondom veiligheid en duurzaamheid toch iedere keer weer sneller. En tegelijkertijd worden de auto’s (en de sport en uiteindelijk ook ons verkeer) dankzij die gestelde strenge eisen dus ook veiliger en zuiniger. De passende term hiervoor is ‘by design’. Zie wettelijke en maatschappelijke randvoorwaarden (bijvoorbeeld veiligheid en duurzaamheid) dan ook als belangrijke waarden voor je uiteindelijke oplossing. En ontwerp ze vanaf het begin mee.
3. Werk met een innovatiestrategie
Alhoewel innovatie vaak het imago heeft van creatieve weelde ontsproten uit chaos, adviseren we je te investeren in een innovatiestrategie met een gestructureerde aanpak. Goede voorbeelden zijn Design Thinking Strategies en Stage-gating bijvoorbeeld. Met Design Thinking Strategies breng je structuur aan in het creatieve denkproces. En met stage-gating zorg je voor draagvlak en wordt het gemakkelijker om op te schalen.
4. Zorg voor een kundig innovatieteam
Om innovatiekracht te ontwikkelen is het belangrijk te zorgen dat de juiste vaardigheden en kennis samenkomen, bijvoorbeeld door het inrichten van een innovatie-lab. Zo’n innovatie-lab heeft echt niet per se een mooie open ruimte met kleurig meubilair en zitzakken nodig. Het vraagt wel om een kundig team dat de opgave (en daarmee de juiste middelen) krijgt om nieuwe oplossingen, producten, processen en modellen te ontwikkelen.
5. Fail fast, fail cheap
Doorwerken aan een oplossing waar nog te veel aan gedaan moet worden om succesvol te worden, is kostbaar. Om je geld en capaciteit zo efficiënt mogelijk in te zetten, moet het innovatieteam bereid zijn te kiezen voor die ideeën met de meeste potentie op de korte termijn. Dat is niet altijd fijn. En ook niet altijd gemakkelijk. Maar ‘kill your darlings’ is een belangrijk onderdeel van ieder creatief proces.
Innovatiegame ‘By Design’
Vind je bovenstaande ideeën goed klinken, maar ook nog wat theoretisch? Dan raden we je zeker aan onze innovatiegame ‘By Design’ eens te spelen. Dan merk je met praktische spelelementen zelf hoe snel je in een innovatie-valkuil valt. En hoe je met onze tips deze valkuilen kunt omzeilen. Leuk, leerzaam en praktisch. Na afloop zit je vol inspirerende ideeën om innovatie in jouw organisatie structureler en succesvoller op te pakken.
"*" geeft vereiste velden aan
Meer weten?
Dennis vertelt je graag meer over onze innovatiegame ‘By Design’ en hoe je dit toepast op jouw organisatie.
