Datagedreven sturing: werken aan publieke meerwaarde
In de film Minority Report arresteert Tom Cruise misdadigers al voordat ze hun misdaad begaan. Zo ver zal het in de werkelijkheid niet snel komen. Maar sturing van beleid en primaire processen op basis van datasets is ook voor gemeenten een niet te stoppen ontwikkeling.
De stad als database
Marktpartijen als Facebook en Google, maar ook retailers als Bol.com, Wehkamp en Coolblue hebben jaren geleden al ingezien dat informatie een van hun belangrijkste productiemiddelen is, naast mensen en kapitaal. Ook in bijvoorbeeld de sportwereld spelen data-analisten een steeds grotere rol. Voor de dagelijkse werkprocessen van gemeenten en hun partners is data eigenlijk net zo belangrijk. Sommige gemeenten experimenteren hier ook al mee. Een veelgebruikt voorbeeld is Crowd Management bij evenementen.
Actueler, betrouwbaarder en omvangrijker
Gemeenten hebben de voorbije jaren veel geïnvesteerd in het stelsel van basisregistraties. Bovendien bieden applicaties en tools die gemeenten gebruiken steeds meer en betere mogelijkheden om administratieve en geografische data te analyseren. We zien dus dat:
- er steeds meer bronnen bij komen;
- nieuwe data sneller voor analyse beschikbaar is;
- analysemogelijkheden steeds beter worden.
Open of gesloten?
Hoewel steeds meer gemeenten het belang van datagedreven sturing erkennen, staat het nadenken over de mogelijkheden, wensen en onwenselijkheden bij het verzamelen en gebruiken van data nog in de kinderschoenen. Je kunt als gemeente bijvoorbeeld niet zomaar alle data overal voor gebruiken, laat staan met iedereen delen. Het is daarom belangrijk om bij ieder onderzoek of creatie van een dataset vooraf te bepalen of je in dat geval wilt werken met een open of gesloten dataset.
Open:
- Gemeente stelt samen met partners relevante onderwerpen en definities vast.
- Gemeente verzamelt de data samen met partners.
- Gemeente duidt en verrijkt data samen met partners.
- Gemeente is eigenaar van de (gekoppelde) data, maar stelt de data en informatie open beschikbaar.
Gesloten
- Gemeente stelt zelf relevante onderwerpen en definities vast.
- Gemeente verzamelt de data zelf.
- Gemeente duidt en verrijkt data zelf.
- Gemeente is eigenaar van de (gekoppelde) data en stelt restricties aan het gebruik van de data en informatie, of schermt helemaal af.
Trend richting open
De praktijk kent veel mengvormen, maar de trend is richting ‘open’. Samenwerken met partners biedt op de eerste plaats meer mogelijkheden bij het verzamelen. Daarnaast gaat de datakwaliteit vaak omhoog en verbetert de duiding als meerdere partijen samenwerken. Dit omdat er vanuit meerdere invalshoeken naar de data wordt gekeken. Om al deze redenen leidt het samenwerken met partners sneller tot bruikbare informatie en bovendien sneller tot een andere manier van nadenken over maatschappelijke problematieken.
Pilots zijn een prima begin
Hoe zet je als gemeente de eerste stappen richting meer datagedreven sturing? Wij adviseren een exploratieve aanpak met pilots. Op die manier merk je snel wat werkt en wat niet en kun je jezelf dus snel verbeteren, oftewel: ‘fail fast and fail cheap’. Voorkom daarbij dat het een feestje van I&A wordt. Vraag het bestuur genoeg tijd en budget om regelmatig bijeenkomsten te organiseren waarin de pilots voor een brede groep collega’s worden besproken. Zowel de inhoudelijke resultaten als de procesmatige leerpunten. Betrek vooral ook medewerkers uit de primaire processen en de externe partijen met wie ze samenwerken bij deze pilots.
Privacy
Het anonimiseren of pseudonimiseren is essentieel bij het verzamelen van datasets over bijvoorbeeld criminaliteit, zorg, schuldhulpverlening, jeugdwerkloosheid en schoolverzuim. Er zijn veel manieren om ervoor te zorgen dat de privacy gewaarborgd is. Wees open en transparant over wat, hoe, waarom en waarvoor je verzamelt en hoe je de privacy waarborgt. Op die manier ben je als gemeente voor iedereen controleerbaar.
Lees zeker ook De volgende stap in datagedreven werken voor gemeenten.
