Common Ground: never waste a good crisis!

Legacy applicaties

Door het Huis van Thorbecke hebben we een autonome gemeentelijke bestuurslaag in ons land. Deze autonomie heeft onder andere geleid tot een enorm aanbod van applicaties, geleverd door veel leveranciers. Dat heeft begin deze eeuw de innovatie bevorderd. Maar inmiddels stelt de informatisering van de totale overheid andere eisen aan dit applicatielandschap. De wereld is complexer geworden, dat vraagt om meer data-uitwisseling. Veel van deze applicaties betitelen we ondertussen dan ook als ‘legacy’: silo’s waarin proces, logica en data opgesloten zitten en waarvoor een groeiend aantal koppelingen met andere silo’s nodig is.

Wat is Common Ground?

Common Ground is een bottom up initiatief van gemeenten om te komen tot een hervorming van de gemeentelijke informatievoorziening door:

• op een andere manier om te gaan met gegevens;
• data los te koppelen van werkprocessen en applicaties;
• data te bevragen bij de bron, in plaats van ze veelvuldig te kopiëren en op te slaan.

Met de herinrichting van de informatievoorziening kunnen gemeenten hun dienstverlening en bedrijfsvoering ingrijpend verbeteren. Dat stelt ze in staat om op een moderne en flexibele manier in te spelen op maatschappelijke vraagstukken.

Een erg verre stip op de horizon

Een prachtige stip op de horizon. Alleen jammer dat we de volgende tijdlijnen zien:

• We beheren en onderhouden het bestaande applicatielandschap nog vijf tot tien jaar!
• We ondersteunen de komende tien jaar de transitie van bestaande IT-services naar Common Ground gebaseerde IT-services.
• En we ontwikkelen, beheren en onderhouden applicaties op Common Ground gebaseerde IT-services.

Vijf tot tien jaar! Dat betekent dat we misschien weer een of twee technologische revoluties achter de rug hebben. De wereld ziet er dan wellicht weer helemaal anders uit. De kans is groot dat de kloof tussen wat technologisch mogelijk is en wat we als overheid kunnen veel verder groeit.

Problemen voor leveranciers

Van de andere kant: we zitten als leveranciers en overheden in een squeeze. Gemeentelijke applicaties zijn vaak specifiek Nederlands. De leveranciers ervan hebben te maken met een krimpend aantal gemeenten, stijgende onderhoudskosten van de ‘legacy’ applicaties en onvoldoende financiële reserves om het qua applicatie-architectuur over een volledig andere boeg te gooien. Daarnaast kennen ze geen afzetmogelijkheden in het buitenland door het specifieke Nederlandse karakter van de toepassingen.

Consolidatie

Niet voor niets zien we op dit moment een consolidatie van marktpartijen. Doorgaans geen teken van een gezonde markt (als ICT-bedrijven gaan fuseren staat er meestal een crisis voor de deur). Common Ground kan alleen succesvol worden als het voor het bedrijfsleven een gezond verdienmodel oplevert. Wellicht dat daarvoor eerst een shake out in de markt nodig is en de komst van new kids on the block.

Gebrek aan affiniteit bij bestuurders

Een sterk uitgangspunt van Common Ground is het bottom up karakter. Maar dit heeft ook een keerzijde. Niet alle gemeentelijke bestuurders en managementteams hebben affiniteit met het vakgebied informatisering. Het valt niet mee om in de lokale I-visies en informatiebeleidsplannen de ambities rond de digitale transformatie (inclusief het Common Ground gedachtegoed) op een niet vrijblijvende wijze een belangrijke plek te geven.

Top down?

Wetgeving dwingt verandering af, maar is een taai wapen. Het kost vaak veel overleg en gaat dus traag. Bovendien is het maar de vraag of top down de voor gemeenten juiste keuzes worden gemaakt die een bottom up benadering juist weer zo sterk maken. Verder is een herinrichting van Het Huis van Thorbecke ook niet te verwachten. Het gefragmenteerde politieke landschap in de Tweede Kamer blokkeert dit.

Het belang van informatisering en automatisering

De Coronacisis heeft er toe geleid dat we weer helder hebben wat de vitale processen zijn in ons land. Dat zijn naast onderwijs en zorg onder andere:

• Communicatie met en tussen hulpdiensten
• Basisregistraties
• Digitale overheidsprocessen
• Connectiviteit (transactie-infrastructuur voor informatie uit basisregistraties)
• Elektronisch berichtenverkeer en informatieverschaffing aan burgers
• Identificatie en authenticatie van burgers en bedrijven
• Etc.

De rode draad door deze processen: informatisering en automatisering.

Zo kan de crisis helpen te versnellen

Wil je als i-adviseur deze crisis niet verspillen? Gebruik deze dan om aan bestuurders en managers de noodzaak duidelijk te maken van versneld moderniseren van de informatievoorziening op basis van de Common Ground principes. En benadruk nogmaals het belang van het verder ontwikkelen van de I&A-functies en processen binnen de organisatie. De manier waarop we in korte tijd met zijn allen tijd- en locatie-onafhankelijk werken hebben omarmd, laat zien dat er veel meer mogelijk is dan vaak wordt aangenomen.