ChatGPT: negeren of adopteren?

ChatGPT: 100 miljoen gebruikers in 2 maanden

ChatGPT kon na twee maanden al 100 miljoen gebruikers melden. Dat is supersnel. Het past in een ontwikkeling waarin we zien dat nieuwe toepassingen steeds sneller geadopteerd worden. In de afbeelding hieronder (uit 2018) zie je dat vliegtuigen er 68 jaar over deden voordat ze 50 miljoen gebruikers hadden. Voor het spelletje Pokémon Go was dit slechts negentien dagen. Overigens deed de Indiase corona-app Aarogya Setu er in 2020 dertien dagen over. Volgens ons is dit nog altijd het record.

^{Bron: https://www.visualcapitalist.com/how-long-does-it-take-to-hit-50-million-users/}

Razendsnelle radicale veranderingen

Van belang is te beseffen dat grote technische vernieuwingen niet alleen tot nieuwe producten en diensten leiden, maar dat ook onze bestaande behoeften en werkwijzen veranderen. Boerderijen, handelsmarkten en fabrieken bestonden al voordat de computers kwamen, maar door die computers veranderden ze radicaal. De Britse econoom Richard Baldwin stelt in zijn boek Globotics Upheavel dat voor de huidige tijd geldt dat de grote technologische veranderingen én de wereldwijde effecten ervan nagenoeg tegelijkertijd plaatsvinden​. Daardoor hebben ze een grote disruptieve kracht. Zo ook AI-technieken als ChatGPT.

ChatGPT rukt op

Microsoft investeert de komende jaren tot zo’n tien miljard dollar in het bedrijf OpenAI, de maker van ChatGPT. Ze integreren de chatrobot bovendien in allerlei applicaties, zoals de zoekmachine Bing en Microsoft 365. ChatGPT gaat dus hoe dan ook op je pad komen. De vraag is hoe je als gemeente daarmee omgaat. Ga je zo lang mogelijk doen alsof het niet bestaat? Ga je je medewerkers verbieden om het te gebruiken? Of accepteer je dat mensen het een interessante toepassing vinden en leer je je medewerkers ermee omgaan op een manier die past bij je doelstellingen, normen en waarden?

In de verdediging?

Er is best het een en ander aan te merken aan chatrobots als ChatGPT. Allereerst zijn er fundamentele vragen over privacy en veiligheid. Hoe komt de robot aan data? Wat doet de robot met de data die je invoert? Wie heeft daar toegang toe? Zowel de juridische als de morele kant van deze vragen zijn momenteel nog onderwerp van debat. De Italiaanse overheid verbood ChatGPT in eerste instantie zelfs, maar kwam daar, na aanpassingen door OpenAI, op terug. Daarnaast zijn de prestaties van de chatrobot erg indrukwekkend, maar slaan de antwoorden de plank soms toch mis. Ook dat kan een reden zijn medewerkers het gebruik van ChatGPT af te raden of misschien zelfs te verbieden.

Of adopteren?

We denken echter dat gezien de snelle adoptie van ChatGPT een verbod binnen je organisatie weinig uithaalt. Op de eerste plaats omdat zolang inwoners ChatGPT gebruiken, je in je interactie met die inwoners met ‘antwoorden’ van ChatGPT geconfronteerd zult worden. En op de tweede plaats omdat als medewerkers privé tevreden zijn over een techniek, ze die techniek ook op het werk gaan gebruiken. Ook als je als organisatie de voorwaarden daarvoor nog niet goed geregeld hebt. Dat zagen we eerder met het delen van bestanden of het gebruik van berichtendiensten als WhatsApp. Onze voorspelling is dat dit met chatrobots als ChatGPT ook gaat gebeuren.

Data-ethiek voor gemeenten: hoe dan?

Gaat het gebruik van data en algoritmes samen met het hanteren van ethische waarden? We denken van wel. Maar niet als je ethiek ziet als iets dat je erbij moet doen. Zorg voor duidelijke ethische richtlijnen en maak die onderdeel van al je processen, algoritmes en andere software. In dit artikel vind je daar praktische handvatten voor.

Lees meer

Windschermen of windmolens?

Metaforisch gesproken: als er een wind van verandering waait, kun je windschermen bouwen in de hoop dat de wind uiteindelijk weer gaat liggen. Maar je kunt ook windmolens bouwen om van die wind te profiteren. Voor veranderingen die blijvend zijn, zijn windmolens de beste oplossing. En ga er maar gerust van uit dat AI-technologieën blijvend zijn, zelfs als er vanuit de nationale regering of de EU strengere regels voor gaan gelden. Daarom luidt ons advies: onderzoek hoe je AI-technologieën als ChatGPT kunt inzetten in je werkprocessen. En neem daarbij maatregelen om het risico op verkeerd gebruik te beheersen.

Train kritisch denken en promptvaardigheden bij medewerkers

Specifiek voor ChatGPT is het van belang dat medewerkers de juiste vaardigheden hebben om ermee om te gaan. Met name ‘kritisch denken’ en ‘promptvaardigheden’ zijn essentieel. Beide hebben ermee te maken dat de prestaties van ChatGPT technisch gezien geweldig zijn, maar dat het vooral een taalmodel is, geen intelligentie in de traditionele zin van het woord. ChatGPT genereert op basis van de input een antwoord waarbij de meest waarschijnlijke woordcombinaties uit een databank zijn gedestilleerd. Wat een woordcombinatie betekent, speelt daarin eigenlijk geen rol. Het is (voorlopig) niet meer dan ‘woordcombinatie-statistiek’.

Kritisch denken

‘Meningen van feiten’ en ‘onjuiste van juiste informatie’ kunnen onderscheiden. Kort samengevat is dat de kern van kritisch denken. Een vaardigheid die altijd handig is om te bezitten, maar extra belangrijk is als ChatGPT je een stuk tekst voorschotelt in de overtuigende stijl waarop de chatrobot patent heeft. Als je op basis daarvan beslissingen wilt nemen, acties wilt uitvoeren of informatie wilt verstrekken, moet je wel zeker weten dat de gepresenteerde feiten kloppen en de context is meegenomen.

Testen en trainen
Misschien overbodig om te melden, maar kritisch denken is niet hetzelfde als overal kritiek op hebben. Of paranoïde overal samenzweringen zien. Waar het om gaat is dat je feiten van meningen kunt onderscheiden. En dat je gebruikte argumenten kunt beoordelen op hun geldigheid en logica. Niet iedereen heeft van nature evenveel talent voor kritisch denken, maar het is zeker te trainen. Start bijvoorbeeld met een Watson-Glaser Critical Thinking Test. En laat medewerkers die hiervoor niet voldoende scoren een training Kritisch denken volgen.

Hoe beter ChatGPT, hoe belangrijker kritisch denken
Het paradoxale is dat hoe beter ChatGPT en vergelijkbare tools in de toekomst worden, hoe belangrijker een vaardigheid als kritisch denken wordt. Immers, van een chatrobot die continu de plank misslaat, zul je niet snel iets aannemen. Maar juist bij een chatrobot wiens antwoorden in 99,99% van de gevallen correct zijn, is de kans groter dat je niet op je hoede bent als de bot het toch eens niet bij het rechte eind heeft.

Op weg naar een wendbare organisatie? Vergroot je verandervermogen!

Gemeenten hebben momenteel met zoveel (technische, wettelijke en maatschappelijke) veranderingen te maken, dat aandacht per project voor gebruikersadoptie niet meer voldoende is. Vergroot daarom het verandervermogen van je organisatie in zijn geheel. In dit artikel lees je hoe,

Lees meer

Promptvaardigheden

ChatGPT is een zogenaamd Large Language Model (LLM). Eigenlijk is het niet meer dan een uit de kluiten gewassen auto-aanvulfunctie. Wat het ‘aanvult’, is de tekst die je als prompt invoert. Dit kan een vraag zijn, een opdracht, een onderwerp of gewoon een paar woorden. Op basis daarvan gaat de machine aan de slag. Hoe beter je prompt is, hoe beter het antwoord is dat je krijgt, oftewel: hoe beter je in staat bent de machine voor je te laten werken.

Prompt-engineer
De kunst om prompts te bedenken, is te vergelijken met het bedenken van goede query’s om databases te bevragen. Alleen nu niet in SQL, maar in natuurlijke taal. We zijn de eerste vacatures voor ‘prompt-engineer’ dan ook al tegengekomen. Als gemeente is het verstandig ook enkele medewerkers zich tot prompt-engineer te laten ontwikkelen. En manieren te bedenken om prompt-ervaringen en prompttips breed in de organisatie te delen.

Jezelf voorbereiden op het onvoorspelbare

Wat AI en tools als ChatGPT precies gaan betekenen, kunnen we niet voorspellen. Wel durven we te beweren dat ze grote invloed gaan hebben op bijna alle processen bij gemeenten. Je daarop enigszins voorbereiden kan vandaag al. Door als organisatie strategisch te denken en strategisch te veranderen. Maak jezelf wendbaarder door te zorgen dat medewerkers de vaardigheden bezitten om slim en veilig met AI om te gaan. Dan is het straks een stuk gemakkelijker voor ze de bijbehorende veranderingen op het dagelijkse operationele niveau te omarmen.