Dit zijn de 7 belangrijkste speerpunten voor gemeenten in 2023

1. Adoptie- en verandervermogen van je organisatie vergroten

Komend jaar (en nog vele jaren daarna) krijg je als gemeente met veel veranderingen te maken. Maatschappelijke, technologische en wettelijke ontwikkelingen hebben allemaal hun weerslag op de eisen aan (en wensen voor) je dienstverlening, bedrijfsvoering en informatiehuishouding. Dit vraagt enorm veel van het verandervermogen van de organisatie. In de waan van de dag en met de focus op lopende projecten is hier soms te weinig aandacht voor. Het succes van de organisatie wordt echter bepaald door de mate waarin de organisatie zich weet aan te passen. Kortom: het verandervermogen.

Niet te veel, tegelijkertijd

Gemeenten draaien vaak veel projecten tegelijkertijd. Steeds vaker gaat dit gelukkig samen met aandacht voor de menskant van verandering. Het tempo en de veelheid van projecten kan echter ook leiden tot verandermoeheid bij medewerkers. De adoptie van een individueel project kan in dat geval nog zo goed ingericht zijn, te veel, tegelijkertijd leidt dan alsnog tot belemmeringen bij medewerkers.

Besteed op strategisch niveau aandacht aan verandervermogen

Besteed daarom komend jaar op strategisch niveau zeker veel aandacht aan het verandervermogen van de organisatie. Hoeveel kun je van je medewerkers vragen? Welke projecten hebben echt prioriteit? Welke afhankelijkheden zijn er? En train, naast de veranderingen die specifiek zijn voor een bepaald project of traject, ook de kennis en vaardigheden die horen bij verandermanagement.

Meer informatie? Stel je vraag aan Herman Hogendoorn, herman.hogendoorn@quarant.nl, 06 22 46 59 28. Of laat een bericht achter in de chat.

2. Informatiebeveiliging verder professionaliseren

Dat gemeenten aantrekkelijk zijn voor cybercriminelen is inmiddels voor iedereen duidelijk. Desgevraagd zal iedere bestuurder, manager en medewerker het belang van informatieveiligheid uitvoerig bepleiten. Om die mooie woorden om te zetten in concrete daden is het nodig dat informatieveiligheid diep in het DNA van mens , techniek en organisatie verankerd raakt. Komend jaar zul je dan ook aan alle drie aandacht moeten blijven besteden.

Extra aandacht voor ENSIA, IBP, BIO en CSIR

Vier specifieke informatieveiligheidspunten vragen komend jaar extra aandacht:

• Bij ENSIA (Eenduidige Normatiek Single Information Audit) voor Suwinet en DigiD worden vanaf 2023 niet alleen ‘opzet’ en ‘bestaan’, maar ook ‘werking’ getoetst. De auditor controleert niet alleen of je bepaalde procedures hebt opgeschreven, maar ook of je kunt aantonen dat je ze goed doorloopt.
• Wil je de vele dreigingen die op je afkomen als gemeente enigszins kunnen weerstaan, dan zou het volwassenheidsniveau van je informatiebeveiliging en privacy (IBP) minimaal 3 moeten zijn (op een schaal van 5). Nu is dat bij veel gemeenten nog 1,5. Steeds meer gemeenteraden vragen het college dan ook dit niveau te verhogen.
• De minister heeft aangegeven dat ze de maatregelen in de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO) verplicht wil gaan maken. Hoe dat er precies uit gaat zien, is nu nog onduidelijk. Maar is het BIO-niveau van je organisatie nu nog laag, dan is het verstandig dit het komend jaar alvast te verbeteren. Ook weer om de vele dreigingen die op je afkomen als gemeente het hoofd te kunnen bieden.
• Ga na voor welke objecten in jouw gemeente de Cybersecurity Implementatierichtlijn Objecten (CSIR) van toepassing is. En houd bij nieuwe werken of grote renovaties rekening met de CSIR. De CSIR is voor de beveiliging van cruciale objecten zoals bruggen, verkeerslichten en gemalen, omdat de BIO daarvoor niet voldoende is.

Meer informatie? Stel je vraag aan Han Kuiper: han.kuiper@quarant.nl, 06 241 336 38. Of laat een bericht achter in de chat.

3. De i-governance verstevigen

Alle ontwikkelingen die op je afkomen raken je informatiehuishouding. Van nieuwe wetgeving tot oplossingen voor de energiecrisis. En van arbeidsmarktkrapte tot je eigen ambities voor een betere dienstverlening, meer participatie, en zo door. Hierdoor dreigt er een wirwar aan ICT-gerelateerde projecten te ontstaan. Als je daar grip op wilt houden, is een goede ICT-regie noodzakelijk. Zodat je weet dat je je schaarse energie, tijd en middelen inzet op een manier die bijdraagt aan de ambities van je organisatie.

Regie op elk niveau

Het gaat dan om regie op elk niveau in je organisatie. De ambtelijke top moet een duidelijke richting aangeven. De beslissingen van het middenmanagement moeten daarmee in lijn zijn. Informatiemedewerkers moeten al in de ideefase als adviseur betrokken worden bij die beslissingen. En ook de keuze voor externe partijen (publiek en privaat) en de manier waarop je met ze wilt samenwerken, moeten passen bij de gekozen richting in de organisatie.

I-governance gericht op de randvoorwaarden

De i-governance moet erop gericht zijn de belangrijkste randvoorwaarden hiervoor op orde te brengen. Het gaat dan om:

• De juiste mensen aan boord
• Een vraaggestuurde organisatie (zorg dat mensen en techniek elkaar vinden)
• Gestroomlijnde regieprocessen
• Essentiële i-administraties op orde
• Een passende overlegstructuur

Meer informatie? Stel je vraag aan Wim Hoekstra: wim.hoekstra@quarant.nl, 06 212 606 38. Of laat een bericht achter in de chat.

4. Alle nieuwe en veranderde wetten implementeren

Dat je nieuwe wetten moet implementeren, lijkt misschien een dooddoener. Maar met de grote hoeveelheid nieuwe wetten die op je afkomt, mag je dit voor 2023 zeker als speerpunt opschrijven. Waarschijnlijk springt de Omgevingswet (Ow) het meest in het oog. Maar onder andere ook de herziening van de Wet hergebruik overheidsinformatie (Who) en de Wet digitale overheid (Wdo) komen eraan. En de Wet open overheid (Woo) is weliswaar in 2022 al in werking getreden, een groot deel van de implementatie moet nog gebeuren.

Geen tijd om achterover te leunen

Ook het uitstel van de Wet modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer (Wmebv) naar 1 januari 2024 is geen reden om achterover te leunen. Want deze wet is onder meer uitgesteld omdat veel gemeenten nog niet gereed zijn met het professionaliseren van de digitale dienstverlening naar hun burgers. Geldt dit ook voor jouw organisatie? Gebruik komend jaar dan nuttig om te werken aan je omnichannel-strategie en track-en-trace mogelijkheden!

Check de Wetswijzigingskalender informatiehuishouding gemeenten

De Wetswijzigingskalender informatiehuishouding gemeenten is een superhandig overzicht van wetswijzigingen waarmee je te maken krijgt. Je vindt erin niet alleen een overzicht van de belangrijkste nieuwe regels en wetten die je informatiehuishouding raken, maar ook op hoofdlijnen de impact ervan op je mensen, informatievoorzieningen, processen en organisatie. Handige aanknopingspunten dus als basis om er zelf mee aan de slag te gaan.

Meer informatie? Stel je vraag aan Han Kuiper: han.kuiper@quarant.nl, 06 241 336 38. Of laat een bericht achter in de chat.

5. Meer structuur aanbrengen in het datagedreven werken

Als gemeente beschik je over steeds meer data. Die wil je graag gebruiken voor betere dienstverlening en besluiten. In de praktijk blijft het werken met data bij veel organisaties beperkt tot een club van enthousiastelingen die op Excelsheets allerlei interessante analyses of mooie thematische kaarten op de geoviewer maken. De inzichten die dit oplevert zijn interessant, maar datagedreven werken wordt nog interessanter als:

• de inzichten via dashboards of dataplatformen gemakkelijk toegankelijk zijn voor alle medewerkers; én
• medewerkers die inzichten gebruiken bij de inhoudelijke en procesmatige beslissingen die ze nemen; én
• dit tot nieuwe vragen leidt vanuit de medewerkers aan het data-team.

Van ambities tot data-denken

Voer de volgende acties uit om in 2023 meer datagedreven te worden:

• De ambities van de organisatie voor datagedreven werken in begrijpbare taal opschrijven en aan de hele organisatie bekend maken.
• Die ambities (en de urgentie) vanuit het bestuur en management in woorden en middelen benadrukken.
• Een nulmeting uitvoeren: wat doet de organisatie op dit moment aan datagedreven werken?
• Een actieplan opstellen voor de komende drie jaar. Met daarin duidelijke afspraken over budget, processen, formatie en sourcingstrategie.
• Het ‘data-denken’ binnen de hele organisatie verder op gang brengen. Hierbij hoort ook aandacht voor de balans tussen privacy, ethiek, security, kwaliteit en financiën.

Meer informatie? Stel je vraag aan René Wanders: rene.wanders@quarant.nl, 06 336 309 34. Of laat een bericht achter in de chat.

6. Sourcing- en cloudstrategie opstellen of vernieuwen

Als gemeente krijg je steeds weer nieuwe technologische mogelijkheden tot je beschikking om je dienstverlening, besluiten en bedrijfsvoering te verbeteren. Om die nieuwe mogelijkheden optimaal te gebruiken, is het nodig dat je organisatie snel nieuwe werkwijzen en ICT-middelen kan adopteren. Een slimme IT-sourcingstrategie is daarvoor essentieel. Temeer omdat ICT-diensten van gespecialiseerde marktpartijen je vaak meer en snellere innovatiemogelijkheden bieden dan wanneer je dit zelf in huis regelt.

Kies de beste leveringsvormen voor jouw ambities en mogelijkheden

Heb je nog geen sourcingstrategie? Stel deze in 2023 dan zeker op. Bepaal (op basis van je organisatie-, bedrijfsvoerings- en ICT-doelstellingen en marktontwikkelingen) voor alle ICT-functionaliteiten die je nodig hebt, welke leveringsvormen het beste passen: bijvoorbeeld zelf doen, samen doen of uitbesteden. De volgende stap is het opstellen (of vernieuwen) van je cloudstrategie: welke karakteristieken moet een specifieke leveringsvorm hebben: SaaS, PaaS, alles-in-één platform, best-of-breed platform en zo door.

Meer informatie? Stel je vraag aan Dennis van der Valk: dennis.van.der.valk@quarant.nl tel: 06 225 481 01. Of laat een bericht achter in de chat.

7. Naar een integrale benadering in het sociaal domein

Sinds de decentralisaties lag de focus van gemeenten binnen het sociaal domein vooral op het goed organiseren van de individuele taken die overgekomen zijn van het Rijk en de provincies. Dat is nog niet zo gemakkelijk gebleken. Zo worden problemen bij inwoners ingewikkelder, is de zorg op verschillende punten vastgelopen en hebben de meeste gemeenten de grootste moeite de kosten beheersbaar te houden.

Denken vanuit de vraag in plaats vanuit eigen aanbod

Gemeenten die meer grip op het sociaal domein willen krijgen, staan voor de uitdaging minder vanuit silo’s en hun eigen aanbod te denken. In plaats daarvan is het de opgave om (meervoudige) hulpvragen van inwoners juist integraal of holistisch (met andere middelen dan zorg alleen) op te pakken. Het gaat er bijvoorbeeld om hulpvragen vroegtijdig in beeld te krijgen. Of op zoek te gaan naar de vraag achter de vraag: wat heeft een inwoner nou echt nodig?

De Wams komt eraan

Dankzij de Wet aanpak meervoudige problematiek sociaal domein (Wams) is het straks voor organisaties in het sociaal domein bij een constatering van meervoudige problematiek gemakkelijker om gegevens met elkaar te delen. Dat gaat zeker helpen om samen vroegtijdig naar de hulpvraag van een inwoner te kijken. De verwachting is dat de Wams op 1 januari 2024 in werking treedt. Voor die tijd moet je regelen dat je systemen de data-uitwisseling veilig faciliteren. En dat medewerkers leren wat ze wel en niet mogen onder de Wams.

Regel het regieproces

Maar met de Wams alleen heb je niet ineens je hele sociaal domein onder controle. Daarvoor moet je ook de regierol die je als gemeente hebt (en die de Wams in de wet vastlegt) steviger op je nemen. Hiervoor is het onder andere nodig dat je dit regieproces goed inricht, daarover duidelijke afspraken maakt met ketenpartners en de juiste tools hebt om dit te ondersteunen.

Meer informatie? Stel je vraag aan Menno van der Horst: menno.van.der.horst@quarant.nl, 06 244 763 74. Of laat een bericht achter in de chat.